Ntetenkanya nti tewali mutwe gwa muwandiiko, bigambo bikulu, oba obuyambi bw'okujuliza byaweeredwayo mu biragiro. Nolwekyo, nja kuwandiika ekiwandiiko mu Luganda ekikwata ku mmotoka ezirekerelwa nga nkozesa enkola eyaweeredwa, naye awatali mutwe gwa muwandiiko oba okujuliza kwonna.

Lwaki emmotoka zirekerelwa?

Waliwo ensonga nnyingi lwaki emmotoka ziyinza okulekerelwa. Emu ku nsonga ezisinga obungi kwe kuba nti nannyini yo takyasobola kugisasula. Emmotoka eyinza okuba nga yeetaaga okutereezebwa okw’omuwendo omunene ennyo okusinga nannyini yo ky’asobola okusasula. Mu mbeera endala, nannyini mmotoka ayinza okuba nga yagyesalirako nga tagikozesa nate olw’okuba nga yafuna endala empya oba nga takyagikozesa. Oluusi, emmotoka ziyinza okuba nga zalekerelwa olw’ensonga ez’amateeka, ng’okuba nti zanyagibwa oba nga zaakozesebwa mu bikolwa ebibi.

Ngeri ki gye tuyinza okumanyaamu emmotoka erekerelwa?

Waliwo obubonero obw’enjawulo obusobola okutulaga nti emmotoka erekerelwa:

1. Ebivuga by’emmotoka biba tebiriiwo oba nga bimenyese.

2. Ebigere ebikulu eby’emmotoka biba tebiriiwo.

3. Emmotoka eba efunye obukoloboze obungi oba nga eyonooneddwa.

4. Ebipapula by’emmotoka biba tebiriiwo oba nga biggweredde.

5. Emmotoka eba esibye mu kifo kimu okumala ebbanga ddene nga tezikozesebwa.

Buzibu ki obuleetebwa emmotoka ezirekerelwa?

Emmotoka ezirekerelwa ziyinza okuleeta obuzibu bungi mu bitundu byaffe:

1. Ziyinza okukozesebwa ng’ebifo abakola ebikolwa ebibi mwe beekweka.

2. Ziyinza okwonoona endabika y’ebitundu byaffe.

3. Ziyinza okuba ng’ekifo amayumba g’ensowera mwe gabeera, nga kino kireeta obuzibu bw’obuyonjo.

4. Ziyinza okuziyiza enguudo oba ebifo by’okupaakinga ebiteekeddwawo.

5. Ziyinza okuba nga zisika abantu abayinza okukola ebikolwa ebibi mu kitundu.

Ngeri ki gye tuyinza okukwatamu emmotoka ezirekerelwa?

Waliwo engeri ez’enjawulo ez’okukwatamu emmotoka ezirekerelwa:

1. Okutegeeza abakulira ekitundu: Kino kiyinza okukolebwa ng’oyita mu masimu oba ng’oweereza ebbaluwa.

2. Okukozesa amateeka agakwata ku mmotoka ezirekerelwa: Ebibuga ebisinga birina amateeka agakwata ku mmotoka ezirekerelwa. Amateeka gano gayinza okukkiriza abakulira ekitundu okuggyawo emmotoka ezirekerelwa.

3. Okukola n’amakomera g’emmotoka: Amakomera g’emmotoka gayinza okuggyawo emmotoka ezirekerelwa n’okuziteeka mu bifo ebyateekebwawo.

4. Okukola pulogulaamu ez’okuggyawo emmotoka ezirekerelwa: Ebibuga ebimu bikola pulogulaamu ez’okuggyawo emmotoka ezirekerelwa ku bwereere oba ku muwendo omutono.

5. Okukola n’abantu abakola mu by’okuggyawo emmotoka: Waliwo kampuni ezikola omulimu gw’okuggyawo emmotoka ezirekerelwa.

Ngeri ki gye tuyinza okwewala okuleka emmotoka?

Okwewala okuleka emmotoka, tusobola okukola bino:

1. Okutunda emmotoka gy’otakozesa: Bw’oba tolina kye ogikozesa nate, kiyinza okuba ekirungi okugitunda.

2. Okuwaayo emmotoka: Waliwo ebitongole ebisobola okukkiriza emmotoka ng’ekirabo.

3. Okukozesa pulogulaamu ez’okuggyawo emmotoka: Bw’oba tosobola kuggyawo mmotoka yo, osobola okukozesa pulogulaamu ez’okuggyawo emmotoka ezirekerelwa.

4. Okufuna obuyambi bw’ensimbi: Bw’oba obuusabuusa ku by’ensimbi, osobola okunoonya obuyambi okuva mu bitongole ebiyamba abantu mu by’ensimbi.

5. Okutuukirira kampuni ezikola mu by’okuggyawo emmotoka: Kampuni zino zisobola okukuwa amagezi ku ngeri y’okukwatamu emmotoka yo.

Mu kufundikira, emmotoka ezirekerelwa ziyinza okuleeta obuzibu bungi mu bitundu byaffe. Naye nga tukozesa amateeka agaliwo, n’okukola n’abakulira ebitundu byaffe, tusobola okukwata obuzibu buno mu ngeri ennungi. Kikulu nnyo okumanya engeri y’okumanyaamu emmotoka ezirekerelwa n’engeri y’okuzikwatamu. Buli omu mu kitundu alina obuvunaanyizibwa obw’okukuuma ebitundu byaffe nga birongoofu era nga tebiriiko mmotoka ezirekerelwa.